در دهه‌های اخیر، به دلیل پیشرفت‌های چشمگیر در صنعت ساختمان‌سازی، استفاده از انواع مختلف سقف‌ها به شدت گسترش یافته است. یکی از نوع‌های محبوب و مورد توجه در این زمینه، سقف تیرچه بلوک می‌باشد. تیرچه بلوک نامی است که به ترکیبی هوشمندانه از تیرچه و بلوک‌های سیمانی یا سفالی اطلاق می‌شود.
در این مقاله، از منبع اطلاعاتی معتبر همچون وب سایت ابنیه سازان آدینه، سعی داریم به صورت جامع به تمامی سوالات شما عزیزان درباره تیرچه بلوک پاسخ دهیم. ابتدا به توضیح مفهوم اولیه بلوک می‌پردازیم، سپس به جزئیات کاربرد و مزایای استفاده از این نوع سقف می‌پردازیم.
بلوک چیست؟
بلوک به یک قطعه به شکل مستطیل با ابعاد 40×20×25 سانتی‌متر اطلاق می‌شود که از موادی مانند بتن یا سفال تشکیل شده است. این بلوک‌ها، تحمل فشار و بار زیاد را به خوبی ندارند و در صورت تحمیل بار سقف بیش از حد یا وجود دهانه‌های بزرگ، به راحتی شکسته می‌شوند. برای مواجهه با این موارد، استفاده از بلوک‌های ارتفاع 25 سانتی‌متری توصیه می‌شود.
گاهی در ساختمان‌ها که سقف باید ضخیم‌تر باشد و نیاز به محاسبات دقیق‌تری دارد، از بلوک‌های دو تکه استفاده می‌شود. این بلوک‌ها با قرار دادن یکدیگر به ارتفاع 35 سانتی‌متر می‌رسند و برای سهولت در محاسبات به کار می‌روند. این بلوک‌ها به دلیل ساختار کام و زبانه‌دار خود، با قرار دادن آنها روی یکدیگر، یک ساختار یکپارچه و متراکم ایجاد می‌کنند.
مزایا و ویژگی های بلوک ها
وزن کمتر بلوک موجب کاهش بار مرده سقف شده و به تبع آن، تیرچه بلوک دارای استحکام بالاتری خواهد بود. هر بلوک دارای یک سطح بالایی و یک سطح پایینی است؛ سطح بالایی آن از جنس بتن بوده و به عنوان بخشی از ساختار تشکیل شده است. این سطح بتن می‌تواند به عنوان سطح بالایی سقف مورد استفاده قرار گیرد. همچنین، سطح زیرین بتن برای گل‌کاری، گچ‌کاری و سفیدکاری مناسب است.
نکته مهم دیگر این است که خاصیت مکندگی بلوک‌ها باید در محدوده 13 تا 20 درصد باشد؛ زیرا افزایش بیش از این مقدار ممکن است منجر به جذب زیاد آب ملات شده و در نتیجه، فساد آن را به همراه داشته باشد.
تاریخچه ساخت تیرچه بلوک
می‌توان گفت که روش ساخت سقف تیرچه بلوک یک چشم‌انداز نوین را در صنعت ساختمان سازی به وجود آورده است. سیستم تیرچه بلوک حدود هفتاد سال است که در این صنعت مورد استفاده قرار گرفته است. در ایران، سابقه استفاده از تیرچه بلوک و کاربرد آن به دوره چهل سال پیش برمی‌گردد. با مشاهده معماری بناهای پنجاه سال قبل در ایران، مشاهده خواهید کرد که اکثر سقف‌ها به صورت طاق ضربی ساخته شده‌اند.
با گذشت زمان و پیشرفت علم در زمینه‌های مهندسی عمران و ساختمان، روش ساخت سقف طاق ضربی کم‌کم منسوخ شده و جای خود را به تیرچه بلوک داده است. مزایای این روش باعث شده است که امروزه در بیشتر ساختمان‌ها به عنوان روش اصلی برای سقف ریزی مورد استفاده قرار گیرد.
در اوایل انتقال به سقف‌های تیرچه بلوک، به دلیل استفاده از بلوک‌های سیمانی سنگین، بار سقف به شدت افزایش می‌یافت. این امر سبب کاهش مقرون به صرفه‌ی این روش می‌شد. به منظور حل این مشکلات، یونولیت به عنوان جایگزینی با وزن کمتر برای بلوک‌های سیمانی معرفی شد. اما یونولیت نیز با مشکلاتی همچون پخش دود بسیار غلیظ در زمان حریق مواجه بود. در نهایت، به منظور رفع این نقاط ضعف، فوم‌های نسوز به عنوان جایگزینی مناسب واجد ویژگی‌های ایمنی و سبک‌تر برای یونولیت معرفی شدند.
تیرچه بلوک چیست؟
سقف تیرچه بلوک از مجموعه تیرهای با شکل T تشکیل شده است که به صورت متقاطع کنار هم قرار می‌گیرند. در واقع، تیرچه بلوک به عنوان یک دال یک‌طرفه معرفی می‌شود. عناصر اصلی این سقف شامل تیرچه، بلوک (یا یونولیت)، میلگرد حرارتی، افت، میلگرد منفی و بتن پوششی (یا درجا) هستند.
در سیستم تیرچه بلوک، این روش به عنوان تیر فرعی استفاده می‌شود و یونولیت‌ها به عنوان پرکننده نقش سازه‌ای ندارند. از میلگردهایی با نمره 6 یا 8 برای مهار این تیرها استفاده می‌شود، که شامل میلگرد خرپا، میلگرد کف‌پا (میلگرد کششی) با اندازه 6 تا 16، میلگرد فوقانی خرپا و میلگرد فشاری نمره 6 یا 8 می‌شوند.
سقف تیرچه بلوک چیست؟
سقف تیرچه بلوک، یکی از رایج‌ترین روش‌های اجرای سقف در ساختمان‌ها است. در این روش، از تیرچه‌های بلوکی به عنوان عناصر اصلی سازه سقف استفاده می‌شود. این تیرچه‌ها از بلوک‌های بتنی با ابعاد استاندارد تشکیل شده و در سطح سقف، با استفاده از بالشتک‌های مخصوص، به منظور حمایت از کف سقف قرار می‌گیرند.
در مقاله بررسی تخصصی انواع سقف ساختمان از سقف های تیرچه بلوک نیز نامبرده شد
مزایای استفاده از سقف تیرچه بلوک
- استفاده از بلوک‌های بتنی به عنوان تیرچه‌های سقف، امکان اجرای سریع و ساده‌تر از سقف را فراهم می‌کند. بلوک‌های بتنی با ابعاد استاندارد، در زمان کوتاهی می‌توانند در ساختمان نصب شوند.
- استفاده از این روش به صورت بلوکی در ساخت سقف، هزینه‌های ساخت و نصب سازه را کاهش می‌دهد. بلوک‌های بتنی از مواد ارزان‌تری نسبت به مواد ساختمانی دیگر تولید می‌شوند و قیمت پایین‌تری دارند.
- به علت طراحی و ساختار خاص خود، امکانات بالایی از جمله مقاومت بالا در برابر بارهای زنده و مرده، عمر طولانی، عایق‌بندی صوتی و حرارتی مناسب، انطباق با استانداردهای ساختمانی و… را داراست.
- سقف تیرچه بلوک به دلیل ساختار خاص خود، انعطاف‌پذیری بالایی دارد و در مواقع نیاز به تغییرات یا اصلاحات در ساختمان، قابلیت را داراست.
تیرچه ساختمان
تیرچه، یکی از عناصر حیاتی در ساخت و ساز سازه‌های مختلف است. این عنصر مهم به عنوان اصلی‌ترین بخش در سازه‌های بتنی و فولادی به کار می‌رود. تیرچه‌ها در انواع ساختمان‌ها، از جمله خانه‌ها، اداری‌ها، تجاری‌ها، صنعتی‌ها و غیره به گسترده استفاده می‌شوند.
مزایای استفاده از تیرچه در ساختمان‌ها
- به دلیل استفاده از مواد با خصوصیات مقاوم، تیرچه دارای مقاومت بالا در برابر بارهای زنده و مرده است. این ویژگی به سازه‌ها امکان می‌دهد تا در مقابل بارهای سنگین و نیروهای خارجی محافظت شده و سازه‌های پایدار و ایمن ایجاد گردد.
- با توجه به انعطاف‌پذیری بالا و قابلیت تغییر شکل، تیرچه امکان طراحی و ساخت سازه‌های پیچیده و متنوع را فراهم می‌کند. این ویژگی به مهندسان این امکان را می‌دهد که ساختمان‌ها با طرح‌ها و شکل‌های متنوع را ایجاد کنند.
- استفاده از تیرچه به عنوان عنصر سازه‌ای در ساختمان‌ها، سبب افزایش سرعت اجرا و کاهش زمان ساخت می‌شود. تیرچه‌ها آماده در کارخانه‌ها تولید می‌شوند و در محل ساختمان قرار می‌گیرند، که این امر باعث افزایش سرعت و کاهش زمان ساخت سازه‌ها می‌شود.
انواع سقف تیرچه بلوک
به طور کلی، انواع سقف‌های تیرچه بلوک به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- سقف‌های با تیرچه بتنی، در این نوع سقف‌ها تیرچه‌ها به عنوان عناصر اصلی سازه به کار می‌روند. این تیرچه‌ها به صورت مستقیم بر روی میلگردهای فولادی یا پیش‌تنیده قرار می‌گیرند و با بتن ریزی بالای آنها، سازه سقف شکل می‌گیرد. انواع سقف‌های با تیرچه بتنی شامل سقف تیرچه بتنی پیش‌تنیده، سقف بتنی بدون پیش‌تنیدگی، بتنی سبک، بتنی پنلی و… می‌باشد.
- سقف‌های با تیرچه فولادی، در این نوع سقف تیرچه‌ها به عنوان عناصر اصلی سازه به کار می‌روند و با استفاده از اتصالات فولادی به یکدیگر متصل می‌شوند. با روکش کردن آنها با پنل‌های گچی یا سایر مصالح، سازه سقف شکل می‌گیرد. انواع سقف‌های با تیرچه فولادی شامل سقف متحرک، فولادی گچ‌بری، فولادی چندلایه و… می‌باشد.
انواع تیرچه بلوک
به طور کلی، انواع سقف‌های تیرچه بلوک به دو دسته سقف‌های بتنی و سقف‌های فولادی تقسیم می‌شوند. هر یک از این دسته‌ها، از نظر اجرایی، کاربردی، و همچنین نوع بلوک مورد استفاده، مدل‌های گوناگونی را شامل می‌شوند.
تیرچه بتنی
در کشور ما، سقف‌های تیرچه بلوک رایج‌ترین‌شان از نوع بتنی می‌باشند که با قالب فلزی (موقت) یا سفالی (دائمی) ساخته می‌شوند. تیرچه بتنی، به عنوان یک المان پیش‌ساخته، از ترکیب بتن و آرماتورهای فولادی ساخته می‌شود. برای ساخت، آرماتورها به یک خرپا با مقاومت ایستایی بالا متصل می‌شوند.
سقف‌های غیرفولادی، به استحکام و مقاومت سقف کمک نمی‌کنند و تنها بار مرده سقف یا دال را تحمل می‌کنند. بنابراین، به منظور افزایش استحکام سقف تیرچه بلوک بتنی، باید فولاد جایگزین بتن در ناحیه کششی شود. به همین دلیل، بتن پاشنه تیرچه فقط در قسمت‌هایی که فولادهای کششی در آن قرار می‌گیرند، در سقف ریخته می‌شود. این نوع سقف‌ها از لحاظ اقتصادی کاملاً مقرون به صرفه بوده و روز به روز مورد استفاده بیشتری قرار می‌گیرند.
تیرچه فلزی
این تیرچه‌ها از یک تسمه ورقه‌ای با دو بال در قسمت‌های تحتانی و فوقانی ساخته می‌شوند. روش کرومیت به عنوان یک روش پیشرفته، باعث افزایش سرعت اجرای سقف ریزی می‌شود. این ویژگی آنها را مناسب برای پروژه‌هایی که نیاز به سرعت بالا دارند، می‌کند. طول تیرچه‌ها تقریباً 6 متر است و وزن آنها به حدود 10 کیلوگرم می‌رسد.
تیرچه صنعتی
تیرچه‌های صنعتی یا مکانیزه، از خرپای فلزی تشکیل شده‌اند. در این روش، میلگردهای برشی توسط نقطه جوش به آرماتورهای تحتانی و فوقانی وصل شده‌اند. ابعاد تیرچه‌های صنعتی، از جمله طول و عرض، از عوامل موثر بر قیمت آنها هستند. به عبارت دیگر، قیمت نهایی این تیرچه‌ها بر اساس میزان طول و عرض برش خورده محاسبه می‌شود.
تیرچه های پیش تنیده
بعضی از تیرچه‌های بتنی دارای مقطع سپری شکل هستند و به صورت از پیش تنیده شده به بازار عرضه می‌شوند که به آنها پیش تنیده می‌گویند. میلگردهای تحتانی در این نوع، از پیش تنیده شده و توسط دستگاه‌های مخصوص کشیده شده‌اند. این میلگردها تا زمانی که بتن کاملاً سفت شود، در حالت کشیده قرار می‌گیرند.
پیشنهاد مقاله ؛ صفــر تا صــد نمای فلزی ساختمان و انواع نمای فلزی
مزایای استفاده از تیرچه بلوک
- تیرچه بلوک به صورت پیش ساخته در کارخانه‌ها تولید می‌شوند که باعث افزایش کیفیت و سرعت اجرای پروژه‌ها می‌شود.
- از بلوک‌های توخالی بتنی، سفالی یا فوم استایرن برای پرکردن فضای خالی بین تیرچه‌ها استفاده می‌شود، که این تنوع در انتخاب مصالح اجازه می‌دهد تا بهترین خواص را در سازه ایجاد کند.
- می‌توان در انواع ساختمان‌های آجری، اسکلت فلزی و بتنی از سیستم تیرچه بلوک استفاده کرد، که این امکان را فراهم می‌کند تا به نیازهای مختلف پروژه‌ها پاسخ داد.
- استفاده از بلوک‌های توخالی باعث کاهش مصرف بتن می‌شود که از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه است.
- استفاده از کارخانه‌های کاملاً صنعتی و با کیفیت بالا، باعث افزایش کارایی در تولید تیرچه بلوک می‌شود.
- به دلیل پیش ساخته بودن در کارخانه، نیاز به نیروی انسانی کمتری برای ساخت و نصب تیرچه بلوک وجود دارد.
- استفاده از تیرچه بلوک به عنوان یک روش پیشرفته و مقرون به صرفه در صنعت ساخت و ساز، این روش را به یکی از گزینه‌های مناسب برای ساخت سازه‌های متنوع تبدیل کرده است.
معایب استفاده از سقف تیرچه بلوک
تیرچه بلوک همچنین با برخی محدودیت‌ها و چالش‌ها نیز مواجه است که عبارتند از:
به دلیل ساختار خاص تیرچه بلوک، اجرای آن در سقف‌های با فرم‌های غیر مستطیلی چالش‌هایی را به وجود می‌آورد.
در مقایسه با انواع سقف دال بتنی و کامپوزیتی، تیرچه بلوک به صلبیت لازم برای برخورد با بارهای سنگین به اندازه کافی برخوردار نیست.
در شرایط خاص، احتمال وقوع شکستگی یا خرابی در اجزای تیرچه بلوک، به‌خصوص پاشنه تیرچه، وجود دارد.
استفاده از میلگردهای تکه‌شده و جوش‌خورده در تیرچه بلوک ممکن است ایمنی سازه را کاهش دهد.
در صورت وقفه در کار یا تغییر در نحوه ساخت، احتمال ناهماهنگی بین اجزای تیرچه بلوک وجود دارد که ممکن است به مشکلات اجرایی منجر شود.
با این وجود، با مدیریت دقیق پروژه و رعایت استانداردها، می‌توان این چالش‌ها را به حداقل رساند و از مزایای استفاده از تیرچه بلوک بهره‌مند شد.
جمع بندی نهایی
سقف‌های تیرچه بلوک یا دال از جمله روش‌های پرکاربرد در ساختمان‌سازی ایران محسوب می‌شوند. در دهه‌های اخیر، استفاده از این نوع سقف بندی در پروژه‌های بزرگ ساختمانی داخل کشور رواج یافته است. مدل فلزی از میان انواع مختلف این سقف‌ها، به دلیل ویژگی‌هایی همچون سبکی و غیرقابل اشتعال بودن، بیشترین تقاضا را دارد. این سقف‌ها از تیرچه، یونولیت یا کامپوزیت، و میلگردهای حرارتی تشکیل شده‌اند. تیرچه از خرپای فولادی و پاشنه بتنی تشکیل شده است، در حالی‌که بلوک‌ها وظیفه پرکردن فضای خالی بین آنها را بر عهده دارند. از آنجایی که این روش با مزایای فراوانی همچون سبکی، عدم قابل اشتعال بودن و سرعت اجرا همراه است، استفاده از آن در صنایع بزرگ عمرانی به‌صورت گسترده‌تری رواج یافته است. در این مقاله، به معرفی تیرچه بلوک و کاربردهای آن پرداخته شد و امیدواریم مفید و آموزنده بوده باشد.
تیرچه بلوک چیست؟
تیرچه بلوک عبارت است از تیرهای T شکل که به عنوان عناصر اصلی در سازه سقف استفاده می‌شوند. این تیرها با بلوک‌های بتنی به ابعاد استاندارد ترکیب شده و در سطح سقف نصب می‌شوند.
چه مزایایی در استفاده از سقف تیرچه بلوک وجود دارد؟
برخی از مزایا عبارتند از سرعت اجرا، کاهش هزینه‌ها، امکانات بالا از جمله مقاومت بالا و عایق‌بندی مناسب، انعطاف‌پذیری در طراحی، و امکان استفاده در انواع ساختمان‌ها.
چه نوع بلوک‌هایی در ساخت سقف تیرچه بلوک استفاده می‌شود؟
از بلوک‌های بتنی با ابعاد استاندارد، سفالی یا فوم استایرن برای پر کردن فضای خالی بین تیرها استفاده می‌شود.
آیا ساختمان‌های مختلف می‌توانند از سقف تیرچه بلوک استفاده کنند؟
بله، ساختمان‌های آجری، اسکلت فلزی و بتنی می‌توانند از سیستم سقف تیرچه بلوک استفاده کنند.
آیا استفاده از تیرچه بلوک محدودیت‌هایی دارد؟
بله، برخی از محدودیت‌ها ممکن است شامل سختی در اجرای سقف‌های مثلثی و قوسی، کمبود صلبیت نسبت به سقف دال بتنی، و احتمال ناهماهنگی در صورت وقفه در کار باشد.
بدون دیدگاه