انواع آسانسور و نحوه کارکرد آنها

آسانسور

امروزه به دلیل ساخت آپارتمان ها و مجتمع های مرتفع، استفاده از آسانسور امری ضروری است. عدم وجود این وسیله در ساختمان های چند طبقه رفت و آمد افراد را سخت کرده و از ارزش ساختمان کم می کند.

آسانسور یا بالابر وسیله ای برای انتقال از طبقه ای به طبقه دیگر در ساختمان های مختلف می باشد و در واقع اتاقک متحرکی است که می توان توسط آن به طبقات بالا یا پایین رفت. در ادامه ما به معرفی انواع مختلف آسانسور، کاربرد، مزایا و معایب آنها خواهیم پرداخت.

پیش تر در مقالات حوزه اجرائیات ساختمان به موضوع انتخاب بازسازی یا نوسازی،برای ساختمان پرداخته ایم.

انواع آسانسور

• آسانسور کششی
• آسانسور هیدرولیکی
• آسانسور کارگاهی

1. آسانسور کششی

این آسانسور از جمله قدیمی ترین و پر استفاده ترین مدل های آسانسور است که هم کاربرد خانگی و هم کاربرد تجاری دارد. در این آسانسورها برای جا به جایی از سیم بکسل، وزنه و فلکه استفاده می شود.

نحوه عملکرد این بالابر بر اساس نیروی گیربکس و الکتروموتور است و کابین آن به واسطه چندرشته طناب فولادی که همان سیم بکسل است، به وزنه تعادل وصل می گردد.

این موضوع اهمیت بسیاری در تأمین امنیت آسانسور در مقابل اتفاقات ناخوشایند دارد. اگر آسانسور به صورت منظم بازرسی شود، هرگونه مشکل در سیم بکسل می‌تواند تشخیص و اصلاح شود.

حتی در صورت حادثه نیز سیستم‌ هایی هستند که می‌توانند سرعت آسانسور را کنترل و از وقوع اتفاقات غیر منتظره جلوگیری کنند. این آسانسورها از لحاظ شکل به دو نوع شیشه ای و بسته تقسیم بندی می شوند.

پیش تر در مقالات به بررسی تخصصی انواع سقف ساختمان پرداخته ایم.

انواع آسانسور کششی

آسانسور روملس

این محصول، آسانسور کششی بدون موتورخانه نام دارد. موتور آسانسور کششی روملس در داخل چاهک قرار دارد و جایگزین مناسبی برای آسانسورهای قدیمی و سنتی می باشد.

از مزایای آسانسور روملس می توان به نصب سریع آسانسور، کم حجم بودن قطعات و لوازم، انجام سرویس راحت، دسترسی آسان به تمام تجهیزات در داخل چاه اسانسور، کاهش چشمگیر در مصرف برق، صدای ترمز خیلی کم و سازگاری با محیط زیست اشاره کرد.

آسانسور کششی گیربکس

این‌گونه از آسانسورها دارای گیربکسی هستند که به موتور متصل است و چرخی را که سیم بکسل را به حرکت در آورد را می‌راند. این‌گونه از آسانسورها می توانند به سرعتی بین ۱.۷ تا ۲.۵ متر بر ثانیه دست ‌یابند.

حداکثر مسافتی که آسانسورهای کششی گیربکس می‌توانند طی کنند حدود ۷۶ متر است. بنابراین این‌ گونه از آسانسورها برای ساختمان‌ های کوتاه تا نیمه‌ مرتفع مناسب است.

حداکثر وزنی که آسانسورهای گیربکس می‌توانند تحمل کنند حدود ۱۳۶۰۰ کیلوگرم است. هزینه‌ نصب این‌ گونه از آسانسورها به نسبت نوع گیرلس کمتر است.

انواع موتورهای گیربکس

• موتور الکتریکی
• گیربکس
• فلکه گیربکسی
• ترمز الکتریکی

آسانسور کششی گیرلس

‌ در این‌گونه از آسانسورها از گیربکس استفاده نمی‌شود و سرعت آن‌ها می‌ تواند به ۲.۵۳ متر بر ثانیه نیز برسد. سیم بکسل در این مدل از آسانسورهای کششی به بالای کابین آسانسور متصل است و به دور فلکه برای به حرکت در آوردن آسانسور پیچیده شده ‌است.

سر دیگر سیم بکسل نیز به وزنه برای به ‌دست آوردن تعادل و ثبات سیستم مکانیکی وصل شده است. سیستم آسانسور کششی را از نظر سرعت می توان به انواع تک سرعته، دو سرعته و کنترل سرعت هوشمند تقسیم کرد.

هر آنچه باید در زمینه کاربری ساختمان و شرایط تغییر کاربری بدانید.

تفاوت های موتور گیربکس و موتور گیرلس

• موتورگیرلس آسانسور احتیاج به روغن کاری ندارد، ولی موتور گیربکس احتیاج دارد.
• موتور گیرلس آسانسور دارای حجم کمتری است، بنابراین می توان از آن در نصب سیستم روملس استفاده کرد؛ ولی این کار با موتور گیربکس آسانسور به دلیل حجم و وزن بیشتر امکان پذیر نیست.
• موتور گیربکس آسانسور در هربار برای شروع حرکت حدود 2 تا 3 برابر موتور گیرلس جریان برق مصرف می کند.

مزایای آسانسور کششی

• امکان استفاده از این آسانسورها در ساختمان های مرتفع و با سرعت بالا وجود دارد.
• سیستم فرمان آسانسورهای کششی ساده است.
• نصب این گونه آسانسورها سریع انجام می شود.
• امکان کنترل گروهی آسانسورها کنار هم وجود دارد.

معایب آسانسور کششی

• طراحی چاهک فضای زیادی را اشغال می کند.
• در صورت قطع برق و یا از کار افتادن آسانسور کششی، خروج مسافرین از کابین ساده نیست و باید توسط شخصی که مهارت لازم را دارد صورت بگیرد.

تعمیر آسانسور کششی

تعمیر این گونه آسانسورها توسط شرکت بخصوصی انجام نمی گیرد و شرکت های مجاز دیگر هم می توانند آسانسور کششی را تعمیر کنند. البته عدم وجود تجربه در این مورد می تواند سبب خرابی بیشتر آسانسور گردد، به همین دلیل پیشنهاد می کنیم از متخصصان این حوزه کمک بگیرید.

با انواع تاسیسات در بازسازی ساختمان آشنا شوید.

2. آسانسور هیدرولیکی

آسانسور هیدرولیکی به آسانسوری گفته می شود که با نیروی فشار روغن کار می کند. این نوع آسانسورها در مقایسه با آسانسورهای کششی فضای کمتری در ساختمان اشغال کرده و نیاز به موتورخانه در بالا ندارند.

آسانسورهای هیدرولیکی برای طول مسیر پایین و ظرفیت های بالا کاربرد دارند و نیرو و بار عمودی بر اسکلت ساختمان وارد نمی کنند. در آسانسور هیدرولیکی عامل تامین کننده نیروی محرکه، جک و پاوریونیت است.

عملکرد این آسانسور به نحوی است که با تحت فشار قرار دادن روغن، نیروی رانش ایجاد شده و به جک های هیدرولیکی منتقل و باعث حرکت آسانسور می شود.

سیستم محرکه این نوع آسانسورها به دو نوع مستقیم و غیر مستقیم دسته بندی می شود. در سیستم مستقیم برای جا به جایی کابین، جک مستقیما به یوک کابین متصل می شود و در سیستم غیر مستقیم، جک از طریق حرکت سیم بکسل متصل به یوک کابین موجب جا به جایی آن می شود.

مزایای آسانسور هیدرولیکی

• این نوع آسانسور قابلیت نصب شیشه در سه وجه کابین را دارا می باشد.
• قطع برق باعث توقف آسانسور نمی شود.
• به دلیل حذف قاب وزنه، کابین فضای کمتری اشغال می کند.
• در این نوع آسانسور از نیروی جاذبه زمین برای پایین آمدن آسانسور استفاده می شود. به همین دلیل مصرف انرژی بسیار کم است و آسانسور با سرعت بیشتری پایین می آید.
• ضریب ایمنی این آسانسور بالا می باشد.
• آسانسور هیدرولیکی دارای توان و نیروی بالا برنده قوی و راندمان مكانیكی عالی با هزینه کم می باشد.
• این آسانسور موثرترین وسیله برای حمل بارهای سنگین است.

معایب آسانسور هیدرولیکی

• یكی از محدودیت‌ های آسانسورهای هیدرولیكی سرعت بالا است، به همین دلیل همواره برای سرعت‌ های زیر ۱ متر بر ثانیه استفاده می‌ شوند.
• قدرت مورد نیاز برای موتور آسانسور هیدرولیکی بیشتر از آسانسورهای کششی است، بنابراین برای انتقال برق به موتورخانه باید از کابل های برقی که متناسب با قدرت موتور است، استفاده شود. این امر مانع از افت ولتاژ برق می شود.
• انرژی پتانسیل آسانسورهای هیدرولیکی در هنگام پایین آمدن تبدیل به انرژی جنبشی شده و بخشی از آن به حرارت تبدیل می شود که این امر درجه حرارت روغن را بالا می برد.
• هزینه نصب و نگهداری یکی از مسائل قابل توجه در اغلب سیستم های هیدرولیکی است. در سیستم جک مدفون که نیازمند حفر چاله های عمیق است، سوراخ کردن زمین برای نصب آسانسور احتمال خطر برخورد با موانع زیر زمینی را در پی دارد و هزینه های جانبی بر عهده خریدار است.

پیش تر در مقالات حوزه طراحی و دکوراسیون داخلی به ۶ نوع پرطرفدار چیدمان آشپزخانه پرداخته ایم.

مقررات و الزامات نصب آسانسور هیدرولیکی

بر اساس کتاب مبحث 15 مقررات ملی ساختمان، الزامات نصب آسانسور هیدرولیکی به شرح زیر می باشند.

• اگر سیستم مستقیم استفاده شود، جک باید از شیر اطمینان مخصوص برخوردار باشد. اما در صورت استفاده از سیستم غیر مستقیم، نه تنها شیر اطمینان مخصوص باید تعبیه شود بلکه تدابیر ایمنی ویژه برای جلوگیری از سقوط آسانسور به دلیل پاره شدن سیم بکسل طبق استاندارد شماره 6303-2 سازمان ملی استاندارد ایران نیز باید اندیشیده شود.
• اگر بیشتر از یک جک به منظور جا به جایی آسانسور استفاده گردد، آن ها باید به گونه ای به یکدیگر مرتبط باشند که فشار روغن آن ها همیشه برابر باشد.
• اگر آسانسور هیدرولیکی از نوعی انتخاب شود که حفر چاه برای استقرار جک در آن ضروری باشد، پیش بینی های لازم جهت حفر آن باید به عمل آید.
• چاه جک باید از مقاومت لازم در برابر نفوذ آب برخوردار باشد و با دقت شاقولی 25 میلی متر در ارتفاع 3 متر اجرا گردد.
• سایر الزامات نظیر محاسبه تعداد، ظرفیت و جا به جایی که برای آسانسورهای کششی مقرر شده، برای آسانسورهای هیدرولیک نیز لازم است.

کاربرد آسانسور هیدرولیکی

• در پارکینگ‌ های طبقاتی کوچک و بزرگ‌ می توان از این آسانسور استفاده کرد.
• ساختمان‌ های مسكونی که دارای دو، سه، چهار، و پنج طبقه‌ هستند.
• بیمارستان‌ های کوچک، کلینیک‌ ها، ساختمان‌ های بهداشتی که حداکثر سه طبقه‌ دارند.
• آسانسور های خانگی که با برق تک فاز کار می‌کنند‌.

3. آسانسور کارگاهی

محیط های کارگاهی و کارخانه ای به سبب افزایش حجم کاری، وسعت زیادی پیدا کردند. در نتیجه موجب می شود تا گاه لازم باشد افراد، تجهیزات و مصالح را برای کار در ارتفاع و یا هم سطح سازی با یک مکان به نقاط بالاتری بفرستند.

آسانسورهای کارگاهی تجهیزاتی هستند که این امر را برای ما میسر می سازند و در کارگاه ها، ساختمان های در حال ساخت، پالایشگاه ها، پتروشیمی ها، سکوهای نفتی و سدها مورد استفاده قرار می گیرند.

بالابر های کارگاهی برای حمل بار و افراد مورد استفاده قرار می گیرند و فرآیند ساخت و ساز را سرعت می بخشند. مکانیزم حرکت این بالابرها متفاوت است و تقریبا عملکردی شبیه به آسانسور دارد که در محیط های آپارتمانی می بینیم اما ظرفیت، ایمنی و ظاهر متفاوتی دارند.

این آسانسورها معمولا از نیروی محرکه یک موتور الکتریکی برای حرکت عمودی استفاده می کنند.

انواع بالابرهای کارگاهی

• بالابر کارگاهی سیار که برای جا به جا کردن وسایل سنگین استفاده می شوند.
•  بالابر کارگاهی ثابت به دو نوع نوار دنده ای و وینچی تقسیم می شود که نوع نواردنده ای آن ایمن تر است.

پیش تر در مقالات حوزه مواد و مصالح ساختمانی به روش های تحویل بلوک سیمانی پرداخته ایم.

اجزای مهم در ایمنی آسانسورهای کارگاهی

آسانسورهای کارگاهی به دلیل استفاده در محیط های پرتردد و تعداد دفعات استفاده از آن ها و همچنین به علت وزن زیاد بارهایی که در آن ها قرار می دهند، باید دارای ایمنی بسیار بالایی باشند. از این رو در تمام این آسانسورها تجهیزات ایمنی قرار می دهند که در ادامه آن ها را بررسی می کنیم.

• حفاظ اطراف آسانسور محدوده کابین آسانسور را مشخص می کند و محل قرار گیری اتاقک را نشان می دهد. این حفاظ از ورود افراد و یا تجهیزات به محدوده اتاقک جلوگیری می کند.
• نرده امگا محل ورود و خروج افراد و بار است و با بالا و پایین کشیده شدن آن، مسیر باز و یا بسته می شود. این نرده از ورود افراد و اشیا در هنگام حرکت آسانسور به داخل اتاقک و مسیر حرکت آن جلوگیری می کند.
• سوئیچ های ایمنی یا لمینت سوئیچ در ابتدا و انتهای مسیر حرکت آسانسور قرار می گیرند. نصب این سوئیچ ها از بروز حوادثی مانند سقوط کابین جلوگیری می کند.
• آسانسورها بدون محدودکننده های انتهای مسیر ممکن است در هنگام بالا رفتن، به هر دلیلی مانند عمل نکردن لمینت سوئیچ ها توقف نکرده و پس از خارج شدن از حفاظ، سقوط کنند. محدودکننده ها قطعاتی مکانیکی هستند که باعث پایان یافتن حرکت آسانسور شده و از سقوط کابین جلوگیری می کنند.
• پاراشوت یک سیستم جلوگیری از سقوط است که پس از نصب آسانسور با حضور مسئول کارگاه و تکنسین های آسانسور تست و چگونگی عملکرد آن آموزش داده می شود.

انواع درب آسانسور

به طور کلی درب آسانسورها از لحاظ مکانیکی به درب لولایی یا ساده، درب سانترال یا نیمه اتوماتیک و درب تلسکوپی یا اتوماتیک تقسیم بندی می شوند.

درب آسانسور لولایی

درب های لولایی نمونه ای از ساده ترین و ارزان ترین انواع درب آسانسور شناخته می شود. اگرچه قیمت پایین این نوع درب به نسبت درب های دیگر را می توان از مزایای آن دانست، اما استفاده از آن ها معایبی نیز به همراه دارد.

برای مثال عدم کنترل در بسته شدن ناگهانی آن ها و یا باز شدن 90 درجه آن که باعث اشغال فضا می شود، از معایب استفاده از این مدل درب می باشد.

درب آسانسور سانترال

درب های سانترال به درب هایی می گویند که از وسط باز می شوند. این گونه درب ها به صورت کاملا اتوماتیک بوده و با زاویه نود درجه نسبت به دیوار باز می شوند.

از مزیت های درب سانترال نسبت به درب های لولایی می توان سهولت در باز شدن درب، رفت و آمد آسان و همچنین اشغال نشدن فضا را نام برد.

با انواع تیرآهن، تعریف و جدول وزنی آن آشنا شوید.

درب آسانسور تلسکوپی

درب های آسانسور تلسکوپی نمونه ای از درب های اتوماتیکی هستند که از یک طرف باز می شوند. دربهای تمام اتوماتیک تلسکوبی معمولا از دو لته تشکیل می شوند.

این لته ها بر روی یکدیگر باز می شوند، به گونه ای که یکی از این لته ها با سرعت بیشتری نسبت به لته دیگر باز و بسته می شود.

قطعات آسانسور

از جمله قطعاتی که در هنگام ساخت آسانسور باید تهیه و مورد استفاده قرار گیرد می توان به تابلو برق سه فاز، تراولینگ کابل، جعبه رویزیون، وزنه تعادل، سیم بکسل، قلاب سر بکسل، ریل راهنما، تابلو فرمان، پشت بند، انکودر، لقمه، براکت، فلکه هرزگرد، گاورنر، کفشک، الکترو سیگنال، قفل درب لولایی، مگنت درب باز کن برقی، آرام بند، کرپی سیم بکسل، بافر ضربه گیر، بست تراول کابل، پایه موتور گیربکس، لاستیک زیر مورتور، درب، شالتر، پاراشوت، کلید قارچی، میکروسونیچ غلطکی، روغندان، پریز صنعتی، شستی ها، سنسور درب، سنسور اورلود، درب نیمه اتوماتیک، درب تمام اتوماتیک کابین و کابین اشاره کرد.

در زمینه تفاوت های بازسازی، نوسازی و بهسازی ساختمان بیشتر بدانید.

مراحل نصب آسانسور

به طور کلی نصب آسانسور شامل مراحل زیر می باشد.

• تهیه نقشه
• آماده سازی کف چاله آسانسور
• عملیات آهن کشی چاه آسانسور
• دیوار کشی اطراف چاه
• ایجاد موتورخانه
• دورچینی درب طبقات
• اجرای کابل کشی و نصب تابلو برق سه فاز

سرویس و نگهداری آسانسور

سرویس و نگهداری آسانسور از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می باشد. بهتر است این کار را در بازه های زمانی مرتب انجام دهید و نسبت به رفع خرابی آسانسور در اسرع وقت اقدام نمایید. این کار از ایجاد هرگونه خطرات ناشی از استفاده آسانسور جلوگیری به عمل می آورد.

قیمت آسانسور

قیمت آسانسور با توجه به نوع آسانسور، نوع و ابعاد کابین، نوع و تعداد موتور به کاررفته در ساخت آسانسور، تعداد طبقات ساختمان، حداکثر ظرفیت قابل تحمل، حداکثر سرعت حرکت، حداکثر ارتفاع، نوع سکشن، برند آسانسور و نوع تابلو برق مانند اینورتر یا کنتاکتور تابلو برق، می تواند متفاوت باشد و در قیمت نهایی تاثیر بگذارد.