سقف طاق ضربی چیست و کاربردهای آن در صنعت ساختمان
سقف یک نوع پوشش است که جلوگیری از نفوذ عناصر طبیعی به داخل ساختمان را فراهم می‌کند. این روزها، انواع مختلف سقف هرکدام با مزایا و معایب خاص خود در ساخت و ساز ساختمان‌های کوچک و بزرگ استفاده می‌شوند. سقف طاق ضربی نیز یکی از این انواع سقف‌هاست که در حال حاضر کمتر به کار می‌رود. با این حال، هنوز هم در برخی مناطق از کشور، از آن برای پوشش ساختمان‌ها استفاده می‌شود.
سقف طاق ضربی چیست؟
سقف طاق ضربی یکی از قدیمی‌ترین و سنتی‌ترین انواع سقف متداول در ایران است. در برخی از شهرهای ایران، مانند یزد، این نوع سقف را حتی بر روی دهانه‌های با ارتفاع تا ۶ متر نیز استفاده می‌کنند. با گذر زمان، سیستم‌های جدید ساختمانی مانند سقف تیرچه بلوک و سقف کرومیت، به عنوان جایگزین‌هایی برای سقف طاق ضربی معرفی شده‌اند. به همین دلیل، استفاده از طاق ضربی در ساختمان‌های بزرگ و چند طبقه به عنوان یک گزینه مناسب محسوب نمی‌شود.
برای اجرای سقف طاق ضربی، تیرهای ثانویه به صورت موازی با یکدیگر و عمود بر پل‌ها نصب می‌شوند. از مواد ساختمانی نظیر آجر فشاری، ملات گچ و خشت برای ساخت این نوع سقف استفاده می‌شود. آجرهای فشاری در ساخت سقف طاق ضربی به صورت قوسی با استفاده از ضربه دست و فشار کمی با ملات گچ و خاک اجرا می‌شوند. این قوس بندی، به دلیل انتقال بار وارده از سقف به تیرهای فرعی در این نوع ساختارها انجام می‌شود.
مزایای سقف طاق ضربی
سرعت اجرای بالا
این نوع سقف به دلیل روش ساخت ساده‌اش، باعث افزایش سرعت اجرای پروژه می‌شود.
در دسترس بودن مواد و مصالح ساختمانی
مواد مورد نیاز برای ساخت سقف طاق ضربی به راحتی در دسترس قرار می‌گیرند.
عدم نیاز به نیروی کار بسیار متخصص
برای اجرای این نوع سقف، نیاز به نیروهای متخصص و زیادی وجود ندارد، که می‌تواند هزینه‌های نیروی کار را کاهش دهد.
هزینه اجرای کم
به دلیل سادگی و سرعت اجرا، هزینه اجرای سقف طاق ضربی معمولاً کمتر است.
امکان تعویض قسمت‌هایی از ساختمان پس از اجرا
این نوع سقف امکان تعویض و تغییرات در قسمت‌هایی از ساختمان را فراهم می‌کند، که می‌تواند در آینده به تغییرات و نیازهای جدید پاسخ دهد.
پیشنهاد مقاله ؛ سقف کاذب در دکوراسیون داخلی
معایب سقف طاق ضربی
عدم یکپارچگی و عدم ثبات کافی
ساختار این نوع سقف ممکن است به دلیل عدم یکپارچگی و عدم ثبات کافی، با مشکلاتی مواجه شود.
خوردگی آهن در تماس با سیلیکات گچ
تماس آهن با سیلیکات گچ ممکن است خوردگی را ایجاد کرده و به سلامت ساختار آسیب برساند.
حساسیت به لرزش
ساختار طاق ضربی حساس به لرزش است، و راه رفتن روی پشت بام یا عوامل محیطی می‌تواند به ساختمان آسیب برساند.
وزن بالا و ضعف در دیافراگم سقف
وزن سقف طاق ضربی بالاست و عدم استحکام در دیافراگم سقف ممکن است در زلزله منجر به ریزش زیادی از آوار شود و به ساکنان آسیب جدی وارد کند.
عبور تاسیساتی
عبور تاسیساتی نظیر لوله از سقف بدون افزایش ضخامت آن مشکلاتی ایجاد می‌کند. افزایش ضخامت همراه با افزایش وزن، می‌تواند یک مشکل دیگر باشد.
مراحل ساخت سقف طاق ضربی
برای ساخت سقف طاق ضربی، می‌توان فرآیند را با تقسیم کارها به مراحل جداگانه انجام داد. این مراحل به ترتیب عبارتند از:
آماده‌سازی تیرآهن‌ها
در ابتدا، تیرآهن‌های سالم و بدون تاب خوردگی را به ابعاد مورد نیاز برش دهید. حتماً در این مرحله، توجه داشته باشید که آنها را برای مدت طولانی در فضای باز نگهداری نکنید.
تیرریزی
برای جلوگیری از شکستگی آجر در نقاط فشار، سر تیرآهن‌ها نباید مستقیماً بر روی دیوارهای آجری قرار گیرد. باید یک زیرسازی بتنی به صورت کلاف بتنی در تراز تیرها در سراسر دیوار ایجاد شود. با ساخت کلاف افقی زیر سقف، بار به صورت یکنواخت به دیوار منتقل می‌شود. فاصله معمولی بین تیرآهن‌های طاق ضربی ۹۰ تا ۱۱۰ سانتی‌متر است. تیرآهن‌ها به صفحات فولادی که قبلاً در کلاف‌های افقی قرار گرفته‌اند، جوش داده می‌شوند و این صفحات با استفاده از میلگرد در بتن جای می‌گیرند و استحکام ساختار را تضمین می‌کنند.
نصب میل مهار
زمانی که سقف با تیر و آجر پوشانده می‌شود، حتماً دو تیرآهن در ابتدا و انتهای سطح پوششی قرار می‌گیرند. این ساختار قادر است نیروهای عمودی، ناشی از جاذبه زمین را بهتر تحمل کند. اما اگر نیروی افقی با قدرت به سقف وارد شود، ممکن است شکل قوس تغییر کند و باعث افت آجرها شود.
برای جلوگیری از انحراف ناخن تیر در طول دهانه، استفاده از میل مهار به عنوان راهکار آسانتر تلقی می‌شود. تیرآهن‌های سقف باید از طریق تسمه‌ها یا میلگردهای حداقل ۱۰ میلی‌متری به یکدیگر متصل شوند. تعداد این ضربدرها برای هر حداکثر ۲۵ متر مربع، یک عدد در نظر گرفته می‌شود. همچنین، تیرآهن انتهایی سقف باید توسط میلگردهای کاملاً کشیده و مستقیماً در دو سر تیر و در فاصله کمتر از ۲ متر به تیرآهن ماقبل آخر متصل گردد.
پیشگیری از زنگ‌زدگی در قطعات فولادی
قبل از نصب طاق و پس از نصب تیرآهن‌ها و میلگردها، آنها را با استفاده از سرنج رنگ‌آمیزی کنید تا از زنگ‌زدگی جلوگیری شود. این عملیات را قبل از نصب انجام نمی‌دهند، زیرا حمل و نصب ممکن است باعث پاک شدن مقداری از پوشش رنگی شود و همچنین در فرایند جوشکاری با تولید حرارت زیاد، مقداری از رنگ در محل جوش از بین می‌رود. به علت اثر آب گچ بر روی پوسیدگی فولاد، اهمیت بخشش دقت به ضد زنگ نمودن قطعات بسیار مهم است.
طاق‌زنی
در طاق‌زنی ردیف‌ها، آجر باید به صورت یکنواخت در صفحه‌ای عمود بر سطح جانبی تیرآهن قرار گیرد و با خیزی بین ۳ تا ۴ سانتی‌متر مواجه شود. در زمان اتصال آجرهای سقف، حواستان به این نکته باشد که بندها هم روبه‌روی یکدیگر قرار نگیرند. به عبارت دیگر، فاصله میان هر دو آجر در مرکز آجرهای ردیف قبل باید حفظ شود. تعبیه سوراخ‌های مورد نیاز برای عبور لوله از طاق ضربی باید در حین انجام کار انجام شود، و تخریب طاق ساخته شده برای نصب سوراخ، مجاز نمی‌باشد.
دوغاب ریزی
پس از اتمام پوشش طاق ضربی، به منظور افزایش استحکام ساختار و پر کردن فضاهای خالی، ملات گچ را باید از بالا به سمت سقف ریخت. این عمل باید به گونه‌ای انجام شود که درزهای بین آجرها را به صورت کامل پر کرده و یک پوسته یکنواخت در سطح طاق ایجاد کند.
آماده‌سازی روی سقف
برای پوشش نهایی سقف طاق ضربی، سطح آن ابتدا با مواد پرکننده سبک مانند بتن سبک پر می‌شود تا سطح ناهموار آن صاف گردد. در مرحله بعدی، با توجه به نقشه مورد نظر، کف‌سازی سطح فوقانی انجام می‌شود. یکی از ویژگی‌های این پوشش پرکننده، امکان عبور لوله‌های تاسیساتی است. لذا قبل از این مرحله، تمامی لوله کشی‌های لازم باید به اتمام برسند.
آماده‌سازی زیر سقف
زیرا فولاد و آجر دو ماده با خصوصیات مختلف هستند و انقباض و انبساط آنها نیز متفاوت است، در ساختار سقف ترک‌های مویی ایجاد می‌شود و تیرآهن‌ها نمایان می‌گردند. به منظور پیشگیری از این مشکلات، استفاده از توری سیمی گالوانیزه در اطراف تیرآهن توصیه می‌شود. این کار از ترک خوردن جلوگیری کرده و باعث بهبود چسبندگی به تیرآهن می‌شود.
روش های تقویت سقف طاق ضربی
- ارتقاء یکپارچگی با جوش دادن میلگرد یا تسمه زیر سقف
- قرار دادن تیرآهن‌های عرضی به صورت عمود بر تیرچه‌ها و اتصال فشرده به آنها
- اتصال انتهای تیرچه‌ها به یکدیگر از طریق میلگرد یا تسمه و ایجاد کلاف بتنی
- پیوند سقف به پشت دیوار با استفاده از درگیری با میلگرد در دیوار و سقف
- استفاده از پایه فلزی یا بتنی مناسب برای اتصال تیرچه‌های سقف و دیوار
جمع بندی نهایی
در پایان، سقف طاق ضربی با اجرای مراحل متعدد، از جمله جوش دادن میلگرد، قرار دادن تیرآهن‌های عرضی، اتصال تیرچه‌ها و اجرای کلاف بتنی، به یکپارچگی و استحکام بالایی دست یافته است. با استفاده از تکنیک‌های مناسب مانند استفاده از توری سیمی گالوانیزه و پایه‌های فلزی یا بتنی، از مسائلی مانند ترک‌های مویی و ناهمواری سطح سقف جلوگیری شده و ساختار نهایی با استحکام و زیبایی برجسته خواهد بود. در نهایت، سقف طاق ضربی با توجه به این اقدامات، یک حلقه چهارگانه از استحکام، دوام، یکپارچگی و زیبایی را برای ساختمان به ارمغان می‌آورد.
چگونه می‌توان از ترک‌های مویی در سطح سقف جلوگیری کرد؟
استفاده از مواد پرکننده و تکنیک‌های دقیق در جوش دادن میلگردها می‌تواند از ترک‌های مویی در سطح سقف جلوگیری کند.
آیا سقف طاق ضربی مشکلات ناشی از انبساط و انقباض دارد؟
بله، ممکن است انبساط و انقباض متفاوت مواد مانند فولاد و آجر باعث ترک‌ها شود، اما با استفاده از تکنیک‌های صحیح می‌توان این مشکلات را کاهش داد.
آیا ساختار سقف طاق ضربی به ساختمان افزوده می‌شود؟
بله، با جلوگیری از مشکلات ناشی از زنگ‌زدگی و ترک‌های مویی، ساختار سقف طاق ضربی به استحکام و پایداری ساختمان افزوده می‌شود.
بدون دیدگاه