بررسی تخصصی انواع سقف ساختمان
هر سازه و ساختمان از اجزای متفاوتی تشکیل می شود که هر یک نقش متفاوتی بر عهده دارند. یکی از اصلی ترین و مهم ترین اجزای هر ساختمان، سقف آن ساختمان است. انواع مختلفی از سقف اعم از تیرچه بلوک، کامپوزیت، عرشه فولادی و… وجود دارد که هر یک با توجه به شرایط سازه و تشخیص مهندسین قابل انتخاب و اجرا هستند. در ادامه این مقاله قصد داریم شما را با انواع مختلف سقف ساختمان که در دنیا مرسوم هستند آشنا سازیم. علاوه بر این به ویژگی های یک سقف خوب و همچنین مزایا و معایب هر یک از انواع سقف نیز خواهیم پرداخت.
بهترین سقف برای اسکلت فلزی
اساسی ترین ویژگی هایی که سقف یک ساختمان باید داشته باشد عبارتند از:
- یک سقف خوب باید عایق رطوبت باشد، بدین معنا که باید بتواند از ورود رطوبت به داخل ساختمان جلوگیری کند که این خود مستلزم به کارگیری مصالح مرغوب و عایق رطوبت می باشد.
- از دیگر ویژگی های یک سقف خوب می توان به مقاومت در مقابل آتش سوزی، سرما و گرما (زمستان و تابستان) اشاره کرد.
- یک سقف مستحکم و خوب باید از مقاومت و پایداری کافی در برابر بارهایی که قرار است بر آن تحمیل شود، برخوردار باشد. علاوه بر این، یک سقف خوب باید قادر به تحمل نیروهای وزن خود نیز باشد.
در مقالات قبلی به طور کامل به مراحل اجرای سفت کاری ساختمان پرداخته ایم.
انواع مختلف سقف ساختمان
در زیر برخی از انواع مختلف سقف ساختمان معرفی شده اند که در ادامه به توضیح و شرح آن ها خواهیم پرداخت.
- سقف کامپوزیت (سقف مرکب)
- سقف چوبی
- سقف تیرچه بلوک
- سقف طاق ضربی
- سقف حفره وافل
- سقف پیش تنیده
- سقف یوبوت
- سقف کوبیاکس
سقف کامپوزیت فلزی
سقف کامپوزیت (سقف مرکب) تنها در سازه های اسکلت فلزی قابلیت استفاده و اجرا دارد. برای اجرای یک سقف کامپوزیت به مصالح زیر نیاز می باشد:
- بتن و دال بتنی: از آنجایی که بتن مقاومت فشاری خوبی دارد از آن به عنوان عضو فشاری در بالای تیرهای فلزی در اجرای سقف کامپوزیت استفاده می شود.
- میلگرد حرارتی (طولی و عرضی): میلگردهای مورد استفاده اصولاً از نوع آجدار هستند و به فاصله 20 تا 30 سانتی متر از هم بر روی سقف قرار داده می شوند.
- پروفیل های فولادی (لانه زنبوری،…): از پروفیل های فولادی برای افزایش مقاومت کششی سقف استفاده می شود.
برش گیر (گل میخ)
انواع سقف های کامپوزیت
- عرشه فولادی: برای اجرای این سقف به ورق گالوانیزه، فلاشینگ، بتن، میلگرد و گل میخ نیاز است. این نوع سقف کامپوزیت به علت سرعت اجرای بالا، در میان پیمانکاران از محبوبیت خاصی برخوردار است و جایگزین مناسبی برای سقف های تیرچه بلوک می باشد.
- روفیکس (Roofix): جهت اجرای این سقف از یک صفحه فلزی مشبک به اسم روفیکس (به عنوان قالب بتن ریزی) از جنس ورق گالوانیزه استفاده می شود. مصالح اصلی اجرای این سقف عبارتند از: میلگرد، بتن و ورق روفیکس.
- کرومیت: نوعی سقف از پیش ساخته شده است که بسیار شبیه سقف تیرچه بلوک نیز می باشد. جهت اجرای آن به تیرچه فولادی، بتن و شمع نیاز بوده و شمع بندی در زیر سقف صورت می گیرد.
- فلزی
هر آنچه در زمینه تغییر کاربری ساختمان مسکونی به تجاری باید بدانید.
مزایای سقف کامپوزیت
- عدم نیاز به شمع بندی و امکان اجرای چندین سقف به طور همزمان
- سرعت اجرای بالا به علت عدم نیاز به شمع بندی
- صرفه جویی در میزان مصرف فولاد به علت استفاده از مصالح مرکب
کاهش وزن نهایی سقف در مقایسه با سقف های طاق ضربی و تیرچه بلوکی - افزایش سختی و استحکام سقف
لازم به ذکر است که سقف کامپوزیت را می توان به دو صورت اجرا کرد: بدون شمع بندی و به کمک شمع بندی. در روش اجرای سقف کامپوزیت به کمک شمع بندی در زیر تیرهای فولادی در فواصل از پیش تعیین شده شمع قرار داده می شود.
معایب سقف کامپوزیت
در کنار تمام محاسن اجرای سقف کامپوزیت، معایبی نیز وجود دارند که نباید از آن ها غافل شد:
- در ساختمان های چند طبقه، لوله های تأسیساتی هر طبقه در سقف طبقه زیرین خود قرار دارد. در صورت نیاز به تعمیرات مشکل دسترسی وجود خواهد داشت.
- به علت وجود پدیده خزش در بتن فشاری، احتمال تغییر شکل طولانی مدت وجود دارد.
سقف چوبی
چوب از جمله مصالحی است که از دیرباز تا به امروز، بشر برای ساخت پناهگاه استفاده کرده است. انواع بسیار متنوعی از چوب وجود دارد که هر کدام ویژگی های مخصوص به خود را دارند و با انواع دیگر تفاوت های اساسی دارند؛ بنابراین برای اجرای ساختمان های چوبی مهندسین معمار و عمران باید از اطلاعات لازم و کافی در خصوص چوب و نقش آن در سازه های چوبی، برخوردار باشند.
مزایای سقف چوبی
- کاهش وزن ساختمان
- اجرای راحت و آسان
- کاهش هزینه ها به علت قیمت ارزان تر چوب در مقایسه با سایر مصالح ساختمانی مانند فلز و بتن
- محدود بدون خسارت مالی و جانی در هنگام بروز حوادث طبیعی مانند زلزله
- عایق صوتی
- دوستدار طبیعت (سازگاری با محیط زیست و قابل بازیافت)
- قابلیت جذب نیروی زلزله
- مقاومت در برابر نیروهای کششی و فشاری
با صفر تا صد انواع تاسیسات در بازسازی ساختمان آشنا شوید.
معایب سقف چوبی
- عدم مقاومت در برابر آتش و آتش سوزی
- مکانی مناسب برای نفوذ موریانه
- محدودیت در استفاده برای همه مناطق
متأسفانه در کشور ما ایران، نمونه موفقی از سازه های چوبی و یا سازه با سقف چوبی مشاهده نشده است. دلیل این امر می تواند عدم شناخت، آگاهی و اطمینان مردم به سازه های چوبی باشد. علاوه بر این دولت و سازمان های مربوطه، به این سیستم در پروژه های ساختمانی توجه کافی نداشته اند و به آن ها هیچ گونه اهمیتی نداده اند.
این در حالی است که در مواقع خاص که نیاز به ساخت و ساز و بهره برداری سریع است سازه های چوبی با توجه به ویژگی هایی که دارند می توانند گزینه ای ایده آل باشند، به خصوص در مناطقی که منابع چوبی عظیمی (مانند شمال کشور) وجود دارد.
همانطور که پیشتر اشاره شد در زمان های قدیم در ایران از چوب برای ساخت سازه ها بسیار استفاده می شد.
به عنوان مثال، سقف کاخ های بی نظیر و باشکوه تخت جمشید با استفاده از چوب ساخته شده اند. در ساخت این سقف ها از چوب درخت چنار کرمان و سدر لبنان بهره برده شده است. علاوه بر این، چوب در سقف سازه عالی قاپو و چهل ستون نیز جایگاه خاصی دارد.
سقف های تیرچه بلوک
در حال حاضر یکی از رایج ترین انواع سقف در ایران، سقف تیرچه بلوک می باشد. عناصر تشکیل دهنده این نوع سقف عبارتند از:
- تیرچه
- بلوک (از یونولیت هم استفاده می شود)
- دال
- میلگرد حرارتی
- میلگرد تقویتی
- بتن
تیرچه (سفالی، سیمانی و بتنی،…) و بلوک ها (پاشنه شنی، پاشنه سفالی،…) انواع مختلفی دارند که بسته به نیاز پروژه و تشخیص مهندسین قابل استفاده هستند. در این نوع سقف از تیرچه ها به عنوان تیر فرعی و از بلوک ها به عنوان پرکننده فضای بین تیرچه ها استفاده می شود.
هر آنچه در زمینه اصول نوسازی ویلای قدیمی و روش‌های اجرای آن باید بدانید.
مزایای سقف تیرچه بلوک
- عایق صوت، حرارت و رطوبت
- مقاومت بالای تیرچه ها در برابر آتش. اگر از یونولیت نسوز به جای بلوک ها استفاده شود، مقاومت در برابر آتش سوزی بالاتر خواهد بود.
- سرعت اجرای بالا به علت از پیش ساخته بودن تیرچه ها و بلوک ها
- عدم نیاز به جرثقیل برای حمل مصالح به علت سبک بودن تیرچه و بلوک ها
- مقاومت در برابر زلزله و باد
معایب سقف های تیرچه بلوک
- عدم امکان اجرای چند سقف به طور هم زمان به علت استفاده از جک و شمع
- عدم قابلیت استفاده در دهانه های بزرگ
- بتن پوششی تیرچه ها معمولاً ضخامت کمی دارد که این باعث خورده شدن آرماتورها و در نتیجه کاهش مقاومت می شود.
سقف طاق ضربی
سقف طاق ضربی یکی از قدیمی ترین انواع سقف در ایران است و در قدیم بسیار مرسوم و متداول بوده است اما به دلیل عدم مقاومت کافی آن در هنگام زلزله استفاده از آن امروزه چندان رایج نیست. برای اجرای این سقف بین دو تیر موازی (پل) تیرهای فرعی به طور موازی و عمود بر هم قرار می گیرند. از دیگر مصالح مورد استفاده برای اجرای این سقف می توان به آجر فشاری، ملات گچ و خاک اشاره کرد. آجرهای فشاری را توسط ملات گچ و خاک با ضربه دست و اندکی فشار به صورت قوسی اجرا می کنند.
مزایای سقف طاق ضربی
- اجرای راحت و آسان
- هزینه اجرای کم
- عدم احتیاج به شمع بندی
- امکان اصلاح و تغییرات بعد از اجرا
پیش تر در حوزه مواد و مصالح ساختمانی به بررسی انواع تیرآهن و جدول وزنی آن پرداخته ایم.
معایب سقف های طاق ضربی
- لرزش زیادی این سقف حتی به هنگام راه رفتن بر روی آن که برای حل این معضل معمولاً بین تیرهای فرعی میلگردهایی به صورت ضربدری قرار داده می شود.
- وزن بسیار زیاد سازه
- خورده شدن آهن در اثر تماس با سیلیکات گچ
- عدم امکان عبور تأسیسات مانند لوله از روی سقف
- عدم مقاومت کافی در هنگام وقوع زلزله و تخریب به صورت ریزش آوار بر روی ساکنین
سقف وافل
در حال حاضر پروژه های زیادی در ایران در حال استفاده از سقف حفره ای وافل هستند و محبوبیت آن رو به افزایش است. جهت اجرای این سقف نیاز به سقف کاذب برای عبور لوله های تأسیساتی نیست. برای ساخت دال های بتنی نازک و در عین حال قوی و مستحکم، دال های وافل بسیار ایده آل هستند.
مراحل اجرای سقف وافل
سقف وافل به دو روش تخت و مدولار اجرا می شود. در هر دو روش مراحل اجرای تقریباً مشابه هستند با این تفاوت که در روش مدولار سقف به وسیله قالب فلزی و یا پلای وود پوشانده نمی شود. مراحل اجرای کار عبارتند از:
- زیرسازی سقف
- چیدمان قالب وافل
- آرماتوربندی
- بتن‌ریزی
- باز کردن قالب ها
هر آنچه در زمینه اولویت بندی در بازسازی ساختمان باید بدانید.
مزایای سقف وافل
- هزینه اجرای پایین تر در مقایسه با سقف عرشه فولادی و برخی دیگر
- عدم نیاز به آرماتورهای تقویتی و اتصال آن ها به تیرها و در نتیجه سرعت اجرای بالا
- بتن ریزی یکپارچه
- به روان کننده بتن نیاز نیست
معایب سقف وافل
- نیاز به کادر تخصصی برای اجرا
- عدم قابلیت استفاده برای ساختمان ها با طبقات زیاد، چرا که ارتفاع طبقات با این سقف بیشتر است در نتیجه تعداد طبقات کاهش می یابد.
- عدم قابلیت اجرا برای نواحی با وزش باد زیاد
- نیاز به قالب های خاص که خود هزینه اجرا را افزایش می دهد.
- نیاز به نگهداری منظم و دقیق از تأسیسات داخل وافل، در غیر این صورت دال آسیب خواهد دید.
سقف پیش تنیده
سقف پیش تنیده جدیدترین نوع سقف ساختمانی است که به صنعت ساخت و ساز ایران وارد شده است. جهت اجرای این سقف کابل هایی در داخل دال های بتنی سقف قرار می گیرند. اجرای این سقف چندان ساده و راحت نیست و بنابراین به دانش فنی کافی، ابزار و ادوات مناسب نیاز است. مراحل اجرای این سقف به ترتیب زیر هستند:
- قالب بندی
- آرماتوربندی
- قرار دادن کابل ها
- نصب chair و تأمین پروفیل کابل ها
- بتن ریزی
- عملیات کشش
پیش تر در مقالات حوزه اجرائیات ساختمان به روش های مقاوم سازی ساختمان پرداخته ایم.
مزایای سقف پیش تنیده
- تکنولوژی پیش تنیدگی امکان ایجاد دهانه های بزرگ تر در سازه را فراهم می سازد.
- از آنجایی که در کابل ها انحنا وجود دارد و بتن ها تحت فشار هستند، دهانه ها را می توان با ضخامت کمتری (در مقایسه با دال های بتی آرمه معمولی) پوشاند.
- امکان حذف تیرها
- امکان ستون گذاری نامنظم
- کاهش وزن ساختمان
یکی از مزایای اصلی کاربرد سقف های پیش تنیده این است که می توان سازه را با تعداد ستون های کمتری اجرا کرد که این امر در تأمین پارگینک بسیار مؤثر و کمک کننده است. همین امر باعث می شود که بسیاری از افراد فعال در حوزه ساخت و ساز این سیستم اجرای سقف را ترجیح دهند (علی رغم هزینه های بالای اجرا آن)
معایب سقف پیش تنیده
- نیاز به جرثقیل برای جا به جایی قطعات
- طراحی پیچیده و نیاز به دقت زیاد در مراحل اجرا
- به علت پتانسیل موجود در کابل های مورد استفاده در اجرای این سقف، تخریب آن خطرناک است.
- هزینه اجرای این سقف زیاد است.
سقف یوبوت
سقف یوبوت بسیار شبیه به سقف کوبیاکس است تنها وجه تمایز این دو نوع سقف نوع و شکل قالب های مورد استفاده می باشد. مصالح مورد نیاز برای سقف یوبوت عبارتند از: میلگرد، بتن و قالب های پلی پروپلین. جهت اجرای این سقف قالب های پلی پروپیلن، بین میلگردها بالا و پایین قرار داده می شوند. سپس دور این قالب ها بتن ریزی می شود و یک سطح صاف و سطح حاصل می شود.
با مراحل و انواع بازسازی اصولی نمای ساختمان آشنا شوید.
مزایای سقف یوبوت
- اجرای سریع
- این سقف وزن زیادی ندارد و بنابراین در کاهش نیروهای افقی در هنگام زلزله مؤثر است.
- برای اجرای ستون و فونداسیون به مقاطع کوچک تری نیاز است که این خود باعث کاهش هزینه ها می شود.
- مقاومت نسبتاً خوب در برابر آتش سوزی
- کاهش مصرف بتن و در نتیجه کاهش هزینه ها
معایب سقف های یوبوت
- در صورت شکستگی و یا ترک خوردگی قالب های پلی پروپلین ممکن است که بتن به داخل آن ها نفوذ کند و بنابراین وزن سقف افزایش یابد.
- امکان نگه داری و انبار طولانی مدت قالب های پلی پروپلین نیست چرا که ممکن است دچار شکستگی و یا ترک شوند.
- هزینه تولید قالب های پلی پروپلین ارزان نیست و بنابراین اجرای این سقف در پروژه های کوچک ممکن است مقرون به صرفه نباشد.
سقف کوبیاکس در اسکلت فلزی
این سقف از نظر ظاهر شبیه به یک دال دو طرفه است. در داخل این دال دو طرفه گوی های توخالی سبک وزنی به طور منظم قرار داده می شوند. این گوی ها در فضای بین میلگردهای بالا و پایین قرار می گیرند. نقشی که این گوی ها توخالی بازی می کنند مانند نقشی است که بلوک ها (فوم) در سقف تیرچه بلوک بازی می کنند (پرکننده). از زمان ورود این نوع سقف به ایران مدت زمان زیادی نمی گذرد اما از آنجایی که اجرای آن زمان بر و پرهزینه است، باید جوانب اقتصادی آن را در پروژه مدنظر قرار داد.
سخن پایانی
انتخاب سقف یک سازه به عوامل مختلفی چون شرایط محیطی و جغرافیای محل اجرای پروژه، بزرگی پروژه، بودجه اجرای پروژه و … بستگی دارد. هر یک از انواع سقف نام برده شده در این مقاله مزایا و معایب مخصوص به خود را دارند که با در نظر گرفتن آن ها و همچنین سنجیدن شرایط هر پروژه، می توان به انتخاب آن ها پرداخت.
بدون دیدگاه