ایمن سازی ساختمان در برابر آتش

ایمن سازی ساختمان در برابر آتش

ایمن سازی ساختمان در برابر آتش یکی از اقداماتی است که بسیاری از کشورهای توسعه یافته جهان به همراه انجام برخی تدابیر به منظور پیشگیری از کاهش احتمال وقوع آتش انجام می‌دهند. احتمال وقوع حریق در طول عمر یک ساختمان ممکن است بسیار کم باشد، اما اگر رخ دهد، می‌تواند خطرات گسترده‌ای ایجاد کند.

بنابراین، توجه به سیستم‌های تقویت ساختمان در برابر حریق بسیار حیاتی است به منظور جلوگیری از فرو ریزش ساختمان. نقش مکانیزم‌های استفاده شده در تقویت ساختمان در برابر حریق به گونه‌ای است که پایداری ساختمان را در طول زمان حفظ می‌کنند، به‌طوری‌که در صورت وقوع حریق، امکان اطفای حریق و ایمنی ساکنین قبل از احتمال فرو ریزش ساختمان را فراهم می‌کنند.

ایمن سازی سازه های بتنی در برابر آتش

بطور کلی، به دلیل داشتن اینرسی بیشتر، سازه‌های بتنی و اجزای آنها در مقابل سازه‌های فولادی بیشترین مقاومت را در برابر آتش سوزی از خود نشان می‌دهند. زیرا در صورتی که سازه‌های بتنی دچار آتش سوزی شوند، دمای هسته بتن به نقطه بحرانی (حدوداً ۶۰۰ درجه) زمان بیشتری نسبت به قطعات فولادی می‌برد. این نکته نشان می‌دهد که سازه‌های فولادی در مقابل آتش سوزی حساس‌تر هستند و بنابراین، انجام عملیات مقاوم‌سازی سازه‌های فولادی در برابر آتش سوزی از اهمیت بیشتری برخوردار است.

در بسیاری از کشورهای جهان، عملیات مقاوم‌سازی سازه‌های بتنی در برابر حریق به صورت رایج انجام می‌شود. یکی از چالش‌هایی که مقاوم‌سازی سازه‌های بتنی در برابر آتش سوزی روبرو می‌شود، استفاده از مقاطع پرمیلگرد (با درصد ۵/۴) در ستون‌هاست.

برای پیشگیری از آسیب‌پذیری سازه نسبت به حریق، لازم است که در صورت تجاوز درصد میلگردهای یک ستون از ۵/۲ درصد، حتماً اقدامات ضروری برای مقاوم‌سازی ساختمان در برابر حریق به کار گرفته شود، که یکی از این اقدامات می‌تواند استفاده از پوشش‌های ضد حریق برای مقاوم‌سازی ساختمان در برابر آتش سوزی باشد.

مقاوم سازی سازه های فولادی در برابر آتش

همانطور که در بخش‌های ابتدایی اشاره شده است، سازه‌های فولادی به دلیل داشتن اینرسی حرارتی پایین‌تر، در مدت زمان کمتری به نقطه بحرانی خود از نظر دما می‌رسند. بنابراین، مقاوم‌سازی ساختمان‌های اسکلت فلزی در برابر حریق یکی از اقدامات بسیار مهم است که باید در دستور کار قرار گیرد.

برای اطمینان از اینکه آیا هر سازه‌ای فولادی نیاز به اجرای عملیات مقاوم‌سازی در برابر آتش‌سوزی دارد یا خیر، می‌توان به مبحث سوم مقررات ملی ساختمان مراجعه کرد. در این مبحث به این مسئله اشاره شده است که براساس تعداد طبقات، کاربری ساختمان و بکارگیری یا عدم بکارگیری سیستم‌های بارنده، مدت زمان مقاومت در برابر آتش‌سوزی تعیین شده است و بطور کلی تنها تعداد طبقات روی سطح زمین در عملیات مقاوم‌سازی حائز اهمیت است و تعداد طبقات زیر زمینی از اهمیت چندانی برخوردار نمی‌باشد.

پیشنهاد مقاله ؛ پایان کار ساختمان چیست؟ قوانین و مقررات آن

اصول و ضوابط ایمن سازی ساختمان در برابر آتش

مقررات و استانداردهای مقاوم‌سازی ساختمان در برابر حریق بر اساس مبحث شوم مقررات ملی ساختمان دارای گذره‌هایی است که عبارتند از:

1. برای ساختمان‌های اسکلت فلزی با کاربری مسکونی که تنها ۴ طبقه روی زمین دارند، نیازی به مقاوم‌سازی در برابر حریق نیست.
2. در صورتی که ساختمان اسکلت فلزی با کاربری مسکونی تنها ۵ طبقه روی زمین داشته باشد و دارای سیستم بارنده باشد، نیازی به انجام تهمیدات در برابر حریق ندارد.
3. یک سازهٔ فولادی با کاربری مسکونی که دارای ۵ الی ۱۱ طبقه بر روی سطح زمین است، برای مقابله با آتش‌سوزی بایستی حداقل دو ساعت مشمول اقدامات مربوطه برای حفاظت از سازه‌ها در برابر حریق گردد.
4. صرف‌نظر از استفاده یا عدم استفاده از سیستم‌های بارنده، سازه‌هایی که دارای ۱۲ طبقه یا بیشتر هستند، مسئول استفاده از پوشش‌های ضد حریق سه ساعته برای پیشگیری از آسیب در برابر آتش‌سوزی می‌باشند.
5. اگر در یک تجمع بیش از ۱۰۰۰ نفر در سازه‌های فولادی حضور داشته باشند، بدون توجه به تعداد طبقات، استفاده از سیستم‌های محافظتی در برابر حریق ضروری است. با این حال، در صورت استفاده از سیستم بارنده در یک ساختمان فولادی ۱ طبقه، می‌توان از انجام مقاوم‌سازی در برابر حریق صرف‌نظر کرد.
6. اگر در یک تجمع بیش از ۱۰۰۰ نفر از سازه‌های فولادی استفاده شود و همچنین از یک سیستم بارنده و حفاظت در برابر حریق استفاده شده باشد، در این شرایط می‌توان سازه را تا ۱۲ طبقه در برابر آتش‌سوزی ایمن تصور کرد. برای بیش از ۱۲ طبقه باید از حریق سه ساعته استفاده کرد.
7. اگر در یک تجمع بیش از ۳۰۰ و کمتر از ۱۰۰۰ نفر از سازه‌های فولادی استفاده شود، فقط در صورت نیاز به مقاوم‌سازی در برابر حریق، در صورتی که سازه یک طبقه باشد و از سیستم بارنده استفاده شده باشد، نیازی به مقاوم‌سازی ساختمان در برابر حریق تا دو طبقه نیست.
8. اگر در یک تجمع بیش از ۳۰۰ و متراژ از ۱۰۰۰ نفر از سازه‌های فولادی استفاده شود، می‌توان با استفاده از یک پوشش حریق دو ساعته، ۷ طبقه از سازه را نسبت به آتـش‌سوزی ایمن کرد. اگر از سیستم بارنده نیز در سازه استفاده شده باشد، می‌توان تا ۱۲ طبقه از سازه را با استفاده از پوشش ضد حریق دو ساعته در برابر حریق مقاوم‌سازی کرد.

اصول و ضوابط ایمن‌سازی سازه در برابر آتش

در مبحث ۹ از ضوابط ساختمان، به برخی نکات برای مقاوم‌سازی ساختمان در برابر آتش‌سوزی اشاره شده است. یکی از مهم‌ترین ضوابط طراحی سازه در برابر آتش‌سوزی، مربوط به محدودیت درصد آرماتور ستون‌ها به ۵/۲ درصد برای دستیابی به مقاومت حداقل ۹۰ دقیقه نسبت به حریق است. براساس این ضوابط، انجام عملیات مقاوم‌سازی در برابر حریق برای دستیابی به حداقل مقاومت ۹۰ دقیقه برای سازه‌های بیشتر از ۶ طبقه ضروری است.

بطور کلی، در سازه‌های بتن آرمه با بیش از ۶ طبقه، اغلب میزان آرماتور برای ستون‌ها باید زیر ۵/۲ درصد باشد. طراحان سازه‌های بتن‌آرمه می‌دانند که در مبحث نهم، حتی استفاده از ۵/۴ درصد نیز با استفاده از میلگرد S400 مجاز است. در صورتی که ناچار به استفاده از آرماتور بیش از ۵/۲ درصد در ستون‌های ساختمان ۶ طبقه باشیم، براساس بخش ۲۲ مبحث نهم، استفاده از پوشش‌های ضد حریق برای مقاوم‌سازی ساختمان در برابر آتـش‌سوزی ضروری است.

جمع بندی نهایی

ایمن‌سازی ساختمان در برابر آتش یک مسئله بسیار حیاتی و حائز اهمیت است که نیازمند رعایت استانداردها و ضوابط مشخص است. این شامل استفاده از سیستم‌های حفاظت در برابر حریق، مقاوم‌سازی سازه‌ها و استفاده از مواد و تکنولوژی‌های مناسب برای جلوگیری از گسترش آتش و کاهش خسارات احتمالی می‌شود.

در این راستا، از اهمیت بالایی برخوردار است که طراحان، مهندسان و مجریان ساختمانی با دقت به استانداردها و ضوابط مربوط به مقاومت در برابر آتش عمل کنند. استفاده از سیستم‌های حفاظتی مناسب، مقاوم‌سازی سازه‌ها و پوشش‌های ضد حریق از مواردی است که باید در نظر گرفته شود تا ساختمان‌ها در برابر خطرات آتش‌سوزی محافظت شوند و امنیت ساکنان و کاربران ساختمان تضمین شود.