کتراک چیست و چه کاربردی دارد؟

امتیاز شما به این مطلب؟

کتراک چیست و چه کاربردی دارد؟

کتراک نام ماده‌ای تخریب‌کننده و غیرانفجاری است که در صنایع معدن، ساخت و ساز، و کاوش‌های زمین‌شناسی به کار می‌رود. ابتدا با استفاده از کتراک، حفره‌ای در ماده مورد نظر (مانند بتن، سنگ، یا ساروج) ایجاد می‌شود، سپس با توسعه و اعمال فشار قوی، کتراک مواد را تخریب می‌کند و فرآیند تغییر شکل را رقم می‌زند.

در مقاله پوشش بتن چیست و کاربردهای آن نیز از کتراک نام برده شد

مفهوم کتراک

کتراک ماده‌ای غیرانفجاری با ظاهری مشابه به سیمان است که پس از ترکیب با آب، واکنش نشان می‌دهد و به حجم افزوده می‌شود. این ماده با ایجاد نیروی کشش بدون تولید حرارت، تخریبی مانند انفجار ایجاد می‌کند. به دلیل هزینه مناسب، کتراک یکی از پرکاربردترین مواد شیمیایی در تخریب سنگ، ساروج، بتن، سیمان و سایر مواد مشابه است.

از این ماده تخریب‌کننده می‌توان در هر مکانی به سادگی و بدون ایجاد آلودگی صوتی استفاده کرد. با ایجاد ترک‌های عمیق در ساختار مورد نظر، می‌توان آن را به طور کامل تخریب کرد. این محصول در ابتدا به صورت وارداتی وارد کشور می‌شود، اما پس از مدتی چندین کارخانه در ایران شروع به تولید این ماده کردند. این محصول که در کیسه‌های ۲۵ کیلویی با رنگ طوسی به صورت پودری بسته‌بندی می‌شود.

کاربرد و مزایای کتراک

در برخی از سازه‌ها ممکن است به دلیل تغییرات در نقشه یا خطاهای در بتن ریزی، نیاز به تخریب این بتن‌ها باشد. “کتراک” یکی از مواد غیرانفجاری شیمیایی است که با اعمال نیروی کشش در دیواره، منجر به شکست سنگ یا بتن می‌شود و می‌توانید برای تخریب بتن ریزی با خطا از آن استفاده کنید.

این ماده تخریبی کاملاً بدون صدا و بی‌خطر است. بر خلاف سایر مواد منفجره، در حین انجام عملیات تخریب، هیچ گونه صدا، انفجار، زلزله، دود، یا گرد و غباری ایجاد نمی‌شود. این ماده تنها با ایجاد ترک‌ها، سبب خرد شدن سنگ یا بتن می‌شود و برای جدا کردن سنگ‌ها یا بتن‌ها استفاده می‌شود. معمولاً این ماده تخریبی در:

استخراج معادن سنگ
تخریب صخره‌های سنگی و سازه‌های بتنی
حفاری و ساخت تونل‌ها
تخریب بتن‌های مسلح و غیرمسلح (مانند دیوارها، پایه‌ها و …) استفاده می‌شود.

پیشنهاد مقاله؛ بتن شاتکریت چیست و چه ویژگی هایی دارد؟

احتمالاً تا اینجا دلایل محبوبیت کتراک را تا حدی درک کرده‌اید؛ اما بیایید تعدادی از مهم‌ترین آنها را به اختصار لیست کنیم:

ایمنی بالا
بدون صدا و حرارت
راحتی کار در استفاده برای افراد غیر متخصص
سازگاری با محیط زیست
قابل استفاده در مناطق مسکونی

طریقه استفاده از کتراک

استفاده از این محصول بسیار آسان است و نیاز به تخصص ویژه ندارد؛ بنابراین، خرید آن مقرون به صرفه‌تر از سایر روش‌های تخریب بتن است. برای استفاده از کتراک، آن را به نسبت ۳ به ۱ با آب مخلوط کرده و به‌طور کامل هم زده تا مخلوطی یکدست تشکیل شود.

نسبت اختلاط با آب حدود ۳ کیلوگرم به ۱ لیتر است.
اختلاط باید در ظروف پلاستیکی تمیز انجام شود.
آب باید آب معمولی باشد.
دمای آب برای اختلاط باید بین ۷ تا ۳۵ درجه سانتی‌گراد باشد.
پس از ریختن ملات تخریب‌کننده درون سوراخ‌ها، با سیم یا جسمی نازک داخل سوراخ‌ها چندین بار بزنید تا مطمئن شوید که هوا در کف سوراخ حبس نشده است.
بلافاصله مخلوط درست شده را به مقدار معین تا ۹۵٪ ارتفاع چال پر کنید، سپس سر چال‌ها را با گوه چوبی ببندید و خوب بکوبید. دلیل این کار برای جلوگیری از پراکنده شدن کتراک به بیرون از سوراخ است و اینکار تاثیری در عملکرد آن نخواهد گذاشت.

برای به دست آوردن نتایج بهتر، عملیات تخریب را در اوایل صبح، زمانی که سنگ یا محل مورد نظر به دلیل تابش آفتاب گرم نشده است، انجام دهید. بعد از ریختن ملات و ته نشین شدن آن، پس از نیم ساعت فعالیت‌های شیمیایی شروع می‌شود، اما کل فرآیند بسته به سختی محل، ۱ تا ۲ ساعت زمان می‌برد.

پیشنهاد مقاله؛ کرگیری بتن چیست؟ نحوه عملکرد و اهداف آن

نکات مهم در خصوص ایمنی

به دلیل ماهیت شیمیایی این ترکیب، هنگام کار با پودر و ملات سازی، حتماً از عینک و دستکش استفاده کنید و همچنین هیچ وقت دست‌های خود را به چشم‌هایتان نزنید. در صورت تماس با کتراک خشک یا ملات آن با پوست، محل را به شدت شستشو دهید و به پزشک مراجعه کنید. توجه داشته باشید که هنگام مخلوط کردن با آب، گاز سمی تولید می‌شود که ممکن است باعث تنگی نفس شود، بنابراین پس از ملات‌ریزی، بهتر است از محل دور شوید.

تخریب بتن با کتراک

در برخی از سازه‌ها ممکن است به دلیل تغییرات در نقشه یا اشتباهات در بتن ریزی، نیاز به تخریب این بتن‌ها باشد. کتراک به عنوان راه‌حلی در صنعت ساخت و ساز برای تخریب بتن با هدف بهینه‌سازی طرح و ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در تخریب با کتراک، بدون نیاز به مجوز و بدون استفاده از نیروی متخصص، می‌توانید تخریب را به طور کامل انجام دهید. کتراک بدون سر و صدا و بدون ایجاد لرزش و ارتعاش در سازه، تخریب را انجام می‌دهد. آرماتوربندی فرآیندی است که میلگردها در آن کنار هم قرار می‌گیرند و با هدف افزایش مقاومت کششی بتن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مهم ترین نکات جهت اجرای بهتر کتراک

در صورتی که نکات زیر در هنگام ساخت ملات و اجرای تخریب رعایت نشود، ممکن است کتراک به درستی عمل نکند:

در صورتی که سطل یا آبی که برای ترکیب استفاده می‌شود، تمیز نباشد یا چرب باشد.
برای به دست آوردن مخلوط بهتر، ابتدا باید آب را در ظرف مورد نظر بریزید، سپس به آن پودر کتراک را اضافه کنید. (در صورتی که این ترتیب رعایت نشود، ممکن است با مشکل مواجه شوید.)
به مقادیر مخلوط توجه کنید؛ در صورت اضافه کردن بیش از حد آب، مواد ضعیف و کمی می‌شوند. همچنین با هر بار افزودن آب، توانایی مخلوط کم می‌شود.
بعد از آماده شدن ملات مورد نظر، باید آن را در گودال‌ها در کمتر از ۱۰ دقیقه ریخت.
در بعضی مواقع، مواد ممکن است در ته ظرف به جا بمانند؛ در این صورت، آن‌ها را مجدداً با آب رقیق کنید و سپس به چاله‌ها اضافه کنید. این نوع عملیات هیچ نتیجه مثبتی نخواهد داشت؛ بنابراین، در هنگام ترکیب و مخلوط کردن دقت کنید.
ملات درست شده با پودر تخریب‌کننده کتراک باید دارای درجه روانی مناسب باشد.

پیشنهاد مقاله؛ عمر مفید ساختمان بتنی چه مقدار است؟

تخریب بتن مسلح با کتراک

برای استفاده از این تخریب‌کننده در بتن‌های مسلح، باید برخی نکات را بدانید. استفاده از کتراک در بتن‌های مسلح به راحتی انجام می‌شود و می‌توان آن را در بتن، سنگ یا ساروج به کار برد.

اما نسبت استفاده کتراک در بتن‌های مسلح بیشتر از بتن معمولی است. در هر متر مربع بتن مسلح، باید ۲۵ کیلوگرم ماده کتراک مورد استفاده قرار گیرد تا تخریب به صورت کامل انجام شود. این مقدار ممکن است تا ۴۰ کیلوگرم نیز افزایش یابد، به وفور به شکل بتن. برای تخریب بتن‌های مسلح، باید در چندین نسبت به اندازه بتن، از ماده کتراک استفاده کنید. پس از هر تخریب، باید مجدداً این ماده را درون حفره‌های ایجاد شده بریزید. بجز این نکات، تخریب بتن مسلح با استفاده از کتراک نیازی به هیچ ابزار یا فرد متخصصی ندارد.

جمع بندی نهایی

کتـراک به عنوان یک ماده تخریب‌کننده غیرانفجاری، نقش مهمی در صنعت ساخت و ساز، معدن و کاوش‌های زمین‌شناسی ایفا می‌کند. این ماده با ویژگی‌هایی همچون ایمنی بالا، بدون صدا و حرارت، سهولت استفاده برای افراد غیرمتخصص، سازگاری با محیط زیست، و قابلیت استفاده در مناطق مسکونی، جایگاه ویژه‌ای در تخریب سازه‌های مختلف دارد. با رعایت نکات فنی و استفاده درست، کتراک می‌تواند بهبودی موثر در بهینه‌سازی طرح و ساختمان‌ها، تخریب بتن‌های مسلح، و انجام سایر فعالیت‌های مرتبط با تخریب و ساخت فراهم آورد.