معرفی انواع سقف بتنی به همراه نکات اجرایی آن
سقف، یکی از عناصر اساسی در ساختمان‌هاست و به دلیل تنوع فراوان در انواع آن، ضروری است که با مدل‌ها و انواع مختلف سقف بتنی آشنا باشیم تا بهترین گزینه را برای هر پروژه انتخاب کنیم. با توجه به گسترده‌بودن استفاده از سازه‌های بتنی و محبوبیت اسکلت بتنی در بسیاری از پروژه‌های مسکونی، در این مقاله به بررسی انواع مختلف سقف بتنی می‌پردازیم.
پیشنهاد مقاله؛ بررسی تخصصی انواع سقف ساختمان
انواع سقف بتنی
انواع سقف بتنی به دو دسته اصلی دال بتنی و سیستم تیر و دال تقسیم می‌شوند. در ادامه، ابتدا به بررسی دقیق دال بتنی می‌پردازیم و انواع مختلف آن را شرح می‌دهیم. سپس، به بررسی سیستم تیر و دال می‌پردازیم و به جزئیات انواع مختلف آن می‌پردازیم.
دال بتنی
در کل، دال به عنوان عضوی با ضخامت کمتر نسبت به ابعاد دیگر شناخته می‌شود. با توجه به صلبیت بالا و عملکرد مناسب در برابر لرزه، دال بتنی از جمله محبوب‌ترین گزینه‌های سقف محسوب می‌شود. این نوع سقف به‌طور کلی به عنوان یک ساختار یکپارچه شناخته می‌شود و موادی مانند بتن و فولاد بیشتر در ساخت آن به‌کار می‌روند.
به طور خلاصه، دال بتنی به‌طور معمول به گونه‌ای طراحی می‌شود که بتواند بارهای ثقلی و جانبی را به‌خوبی تحمل و انتقال دهد. ساختار سقف دال بتنی دارای استحکام بالاست و با توجه به مصالح مورد استفاده در آن، وزن قابل توجهی دارد.
ضخامت دال بتنی معمولاً حدود ۱۰ تا ۵۰ سانتیمتر است و یکی از مزایای اصلی آن، مقاومت بالا در برابر زلزله است. با افزایش اندازه دهانه سقف، ضخامت سقف نیز افزایش می‌یابد؛ به‌طور کلی برای دهانه‌های بزرگتر از ۶ متر، استفاده از دال‌های بتنی مجوف و مشبک توصیه می‌شود. همچنین، سقف‌های دال بتنی دارای مقاومت بالا در برابر حرارت و صدا بوده و همچنین دارای عمر طولانی می‌باشند.
پیشنهاد مقاله؛ سقف کامپوزیت چیست؟ کاربردهای آن
انواع سقف دال بتنی
سقف دال بتنی از انواع مختلفی تشکیل شده است که در شکل زیر نشان داده شده است. در ادامه این بخش، به بررسی جزئیات تمامی انواع سقف بتنی می‌پردازیم.
سقف دال بتنی تخت ساده
در دال تخت ساده، دال‌ها مستقیماً بر روی ستون‌ها قرار می‌گیرند و بدون استفاده از تیرها استفاده می‌شود. این نوع سقف زمانی استفاده می‌شود که دهانه‌ها کوتاه بوده و بارهایی که بر سقف وارد می‌شود نسبتاً کم باشد. به‌طور کلی، اجرای دال تخت ساده نسبت به سیستم تیر و دال بتنی در این شرایط به‌صورت آسان‌تر است.
از دال تخت ساده به دو صورت درجا و پیش‌ساخته می‌توان استفاده کرد. در روش درجا، تمام مراحل ساخت مانند بتن‌ریزی و آرماتوربندی در محل پروژه انجام می‌شود، همانطور که از اسمش مشخص است. اما در روش پیش‌ساخته، تمام این فعالیت‌ها در کارخانه انجام می‌شود و دال بتنی آماده به محل پروژه آورده می‌شود. دال بتنی پیش‌ساخته در کارخانه آماده‌سازی شده و آرماتورهای انتظار از اطراف آن خارج شده اند. این آرماتورهای انتظار پس از نصب در محل با آرماتورهای تیر درگیر شده و بتن‌ریزی تیر به صورت درجا انجام می‌شود. این کار باعث افزایش سرعت اجرا، به خصوص در پروژه‌های انبوه‌سازی، می‌گردد.
دال بتنی تخت قارچی
در دال تخت با سر ستون یا دال قارچی، با افزایش ضخامت دال در اطراف ستون، لنگرهای منفی تکیه گاهی که در نزدیکی ستون‌ها قرار دارند، کنترل می‌شوند.
به قسمتی از ستون که ضخامت آن افزایش یافته و برجستگی آن به عنوان ناحیه برجسته دال شناخته می‌شود، سرستون گفته می‌شود.
سقف دال مشبک
در ادامه، به بررسی دال مشبک می‌پردازیم. دال مشبک دارای ساختار شبکه‌ای و توخالی است و به دو نوع معروف وافل و اینتل دک تقسیم می‌شود. ابتدا به بررسی سقف وافل می‌پردازیم و سپس به مورد اینتل دک می‌پردازیم.
پیشنهاد مقاله؛ سقف آسمان مجازی چیست و کاربردهای آن
سقف وافل
سقف وافل دارای ساختار مشبک و وزن سبکی است. این نوع سقف برای مکان‌هایی با ارتفاعات بلند و دهانه‌های بزرگ مناسب استفاده می‌شود. همچنین، در صورتی که به دلیل محدودیت‌های معماری امکان قرارگیری ستون در وسط سقف وجود نداشته باشد، استفاده از سقف وافل یک گزینه مناسب خواهد بود.
سقف وافل علاوه بر کاربردهای در ساختمان‌های مسکونی، در نمایشگاه‌ها، ساختمان‌های اداری، تجاری و سالن‌های کنفرانس نیز استفاده می‌شود.
همانطور که گفته شد، این دال بتنی دارای وزن سبکی است و در اجرای آن به تعداد کمتری جک نیاز است؛ زیرا وافل‌ها به طور مستقیم روی زیرسازی سقف قرار می‌گیرند.
سقف وافل به دلیل سبکی و سهولت اجرا، توجه بسیاری از طراحان را به خود جلب کرده است. از نظر هزینه نیز، این نوع سقف برای پیمانکاران مقرون به صرفه است.
با توجه به اینکه بتن دارای مقاومت کششی کمی است، برای تقویت آن از آرماتور استفاده می‌شود. با استفاده از قالب وافل، بتن در قسمت زیر تار خنثی حذف می‌شود، زیرا بتن زیر تار خنثی به کشش وارد می‌شود و مقاومت کافی در برابر کشش را ندارد.
از آنجایی که این نوع دال بتنی مشبک است، به بتن و میلگردهای کمتری نیاز دارد و باعث کاهش بار مرده دال می‌شود. ضخامت وافل‌ها معمولاً بین ۲۵۰ تا ۵۰۰ میلی‌متر است و حداکثر دهانه سقف وافل می‌تواند در شرایط خاص تا ۱۷ متر باشد.
اگر علاقه مند به دانستن موارد زیادی از سقف وافل مانند تاریخچه، مراحل اجرای آن و مزایا و معایب آن دارید مقاله سقف وافل چیست و کاربردهای آن در صنعت ساختمان را مطالعه کنید
اینتل دک
این نوع از انواع سقف بتنی از قالب‌های اینتل دک تشکیل شده است که خود شامل فوم پلی‌استایرن به همراه بلوک‌های سیمانی زیرین می‌شوند. قالب‌های اینتل دک در داخل بتن باقی می‌مانند و به عبارتی در سقف محافظت می‌شوند. برای درک بهتر از ساختار سقف اینتل دک، توصیه می‌شود فیلم زیر را مشاهده کنید.
یکی از مزایای اجرای سقف اینتل دک، صاف شدن سطح زیر سقف پس از برداشتن قالب است. عرض قالب اینتل دک در پایین ۴۷ در ۴۷ در ۴ سانتیمتر و در بالا ۶۰ در ۶۰ در ۱۳ سانتیمتر است. این ابعاد برای سقف با ضخامت ۳۰ سانتیمتر مناسب می‌باشد.
در اجرای سقف اینتل دک، ابتدا زیرسازی و قالب‌بندی انجام می‌شود و سپس بلوک‌های تحتانی قرار داده و اسپیسرگذاری می‌شود. سپس بلوک‌های فوقانی قرار داده و اسپیسرگذاری آن‌ها انجام می‌شود تا به مرحله آرماتوربندی شبکه فوقانی برسیم. در انتها عملیات بتن‌ریزی و فرآوری انجام می‌شود. توجه داشته باشید که در صورت عدم استفاده از اسپیسر، میلگردهای شبکه در داخل فوم فرو می‌روند.
پیشنهاد مقاله؛ سقف کاذب آلومینیومی و کاربردهای آن در صنعت ساختمان
سقف دال مجوف
سقف دال مجوف یکی از انواع مدرن سقف‌های بتنی است. به علت وجود کلمه مجوف که به معنی تهی است این نوع سقف از المان‌هایی استفاده می‌کند که باعث تولید خالی‌ها در ساختار می‌شود.
اجرای سقف دال مجوف منجر به کاهش هزینه‌های کلی اجرای سقف می‌شود، بنابراین استفاده از آن توسط سازندگان بسیار مورد توجه است. با قرار دادن المان‌های پرکننده درون سقف، بخش‌هایی از سقف خالی از بتن می‌شود و بنابراین بار مرده سقف کاهش می‌یابد. این امر اهمیت زیادی دارد زیرا نیروی زلزله وارد بر یک سازه، ضریبی از وزن آن است. از طرفی، کاهش بار مرده سقف باعث افزایش استحکام آن در برابر زلزله می‌شود.
همچنین، کاهش بار مرده سقف باعث می‌شود که امکان اجرای دال در دهانه‌های بلندتر فراهم شود. به طور کلی، برای ساخت سقف مجوف، از مصالحی مانند المان‌های پرکننده، بتن و میلگرد استفاده می‌شود.
انواع سقف دال مجوف به سه دسته معروف کوبیاکس، یوبوت و بابل دک تقسیم می‌شود، که در ادامه آن‌ها را بررسی خواهیم کرد. البته لازم است اشاره کنیم که تفاوت بین یوبوت، بابل دک و کوبیاکس در المان پرکننده هسته مرکزی بتن است. معمولا برای پرکردن هسته مرکزی بتن در دال‌های مجوف از المان‌های پرکننده از جنس پلی پروپیلن استفاده می‌شود؛ که در سقف‌های یوبوت، شکل مکعبی، در سقف‌های بابل دک، شکل کروی و در سقف‌های کوبیاکس، شکل بیضی دارند.
پیشنهاد مقاله؛ تیرچه بلوک چیست؟ مزایا و کاربرد سقف تیرچه بلوک
سقف کوبیاکس
سقف کوبیاکس یکی از انواع سقف‌های بتنی مجوف است. این سقف، مانند دیگر انواع سقف‌های مجوف، با قرار دادن المان‌های پرکننده در ساختار، باعث کاهش مصرف بتن می‌شود. این اقدام منجر به کاهش وزن سقف می‌شود و در نتیجه، بار مرده آن نیز کاهش می‌یابد. از طرفی، می‌توان از این دال بتنی در دهانه‌های بلندتر نیز استفاده کرد.
سقف یوبوت
سقف یوبوت نیز یکی از انواع سقف‌های بتنی است و به عنوان یک نوع دال مجوف شناخته می‌شود. برای اجرای این سقف، ابتدا زیر دال یک قالب تخت بسته می‌شود و سپس شبکه آرماتورها در زیر دال نصب می‌شود. در مرحله بعد، قالب‌های یوبوت که مکعب مستطیلی شکل هستند، بر اساس نقشه اجرایی در جای خود قرار می‌گیرند و آرماتوربندی در بالای دال انجام می‌شود. در ادامه، بتن ریزی اولیه انجام می‌شود و سپس به عنوان لایه تکمیلی، لایه دوم بتن ریخته می‌شود. در نهایت، بعد از تکمیل بتن ریزی، قالب‌های کف باز می‌شوند.
سقف بابل دک
سقف بابل دک (Bubble Deck) نیز یک نوع دال مجوف است که المان‌های پرکننده آن به شکل کروی هستند. استفاده از این سقف بتنی منجر به کاهش 35 درصدی وزن مرده ساختمان می‌شود و از طرفی، به دلیل وزن کمتر، عملکرد سقف در برابر زلزله نیز بهبود می‌یابد.
همچنین، کاهش وزن ساختمان در این نوع از سقف‌های بتنی، اجازه اجرای دهانه‌های اسکلتی بلندتر را فراهم می‌کند. در این سقف، توزیع بار از دو طرف صورت می‌گیرد، بنابراین بابل دک به عنوان یک نوع دال دو طرفه شناخته می‌شود.
دال بتنی پیش تنیده
سیستم دال بتنی پیش تنیده یکی از انواع سقف بتنی است که برای کاهش ضخامت سقف استفاده می‌شود. اجرای این سقف نیازمند نیروی متخصص و ماهر است که هزینه آن نسبت به روش‌های دیگر بیشتر است. با این حال، در دهانه‌های تحت بارگذاری یا بلند، استفاده از این نوع دال بتنی منطقی و اقتصادی است.
جمع بندی نهایی
با معرفی انواع مختلف سقف بتنی، از سقف‌های دال بتنی سنتی گرفته تا سیستم‌های نوین مانند سقف مجوف و بتن پیش‌تنیده، گستره‌ی گزینه‌های متنوعی برای سازه‌های مختلف ارائه شده است. هر نوع سقف بتنی ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارد که باید با نیازها و شرایط محیطی و اقتصادی پروژه مطابقت داده شود. انتخاب نوع مناسب سقف بتنی بستگی به عواملی مانند بارگذاری، دهانه‌ها، قیمت، مقاومت در برابر زلزله، و زمان و هزینه‌ی اجرا دارد. با توجه به این موارد، انتخاب یک سقف بتنی مناسب نه‌تنها به افزایش ایمنی و پایداری ساختمان کمک می‌کند بلکه می‌تواند هزینه‌های ساخت و نگهداری را نیز بهبود بخشد.
انواع سقف بتنی چیستند و چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؟
انواع سقف بتنی شامل دال‌های ساده، سقف‌های مجوف و پیش‌تنیده هستند. این انواع تفاوت‌هایی در ساختار و ویژگی‌های مختلف دارند.
چه عواملی در انتخاب نوع مناسب سقف بتنی برای یک پروژه ساختمانی مهم است؟
در انتخاب نوع مناسب سقف بتنی برای یک پروژه، عواملی مانند بارگذاری، دهانه‌ها، هزینه، مقاومت در برابر زلزله و زمان اجرا بسیار مهم هستند.
آیا سقف بتنی مجوف در مقایسه با سایر سقف‌ها بهتر است؟
امکانات و مزایای سقف بتنی مجوف ممکن است با سایر نوع‌ها مقایسه بهتری داشته باشد، اما هر نوع سقف بتنی مزایا و معایب خاص خود را دارد که باید با نیازهای پروژه مقایسه شوند.
بدون دیدگاه